STATUT I CELE

Roczdelskiej Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów, zarejestrowany na podstawie 10 Ustawy wydanej za panowania Króla Jerzego IV i Ustawy 4 i 5 za panowania Króla Wilhelma IV

Przepisy wstępne dla rejestracji prawnej

Na podstawie 10 ustawy o stowarzyszeniach samopomocy, wydanej za panowania Jerzego IV, rozdział 56 i uzupełniających ustaw 4 i 5 za panowania Wilhelma IV ustala się następujące przepisy:

§ 1. Statut posiada moc wiążącą i obowiązującą z tytułu prawa.

§ 2. Członkom, jak również i ich żonom, dzieciom itp. będzie zastrzeżona ochrona prawna przy wykonywaniu ich uprawnień oraz w razie nieuczciwej likwidacji spółdzielni.

§ 3. Majątek spółdzielni będzie oddany w zarząd pełnomocnikom lub skarbnikowi.

§ 4. Pełnomocnik lub skarbnik może w imieniu spółdzielni skarżyć lub być skarżony pod własnym nazwiskiem.

§ 5. Sprzeniewierzenie majątku spółdzielni będzie prawnie karane.

§ 6. Sąd może zmusić członka zarządu do wypłaty pieniędzy lub wydania majątku spółdzielni w razie odmowy lub oporu w wydaniu.

§ 7. Spółdzielnia jest zwolniona ze wszystkich podatków.

§ 8. Podania do sądu są wolne od opłat sądowych.

§ 9. Wszelkie spory będą rozstrzygane przez sąd (państwowy – przyp. tłum.) lub sąd polubowny. Sądy te są upoważnione do przyznawania odszkodowania każdemu członkowi wykluczonemu niezgodnie z prawem. Rozstrzygnięcia sądu są ostateczne.

§ 10. Spółdzielnia ma prawo składać swoje kapitały w kasach oszczędności.

§ 11. Spółdzielnia ma prawo lokować swoje kapitały za pośrednictwem zarządu w 3,5 proc. pożyczkach publicznych.

§ 12. Roszczenia spółdzielni do jakiegokolwiek członka zarządu lub pracownika w razie jego bankructwa, trudności płatniczych, licytacji lub śmierci są roszczeniami uprzywilejowanymi.

§ 13. W razie śmierci członka może nastąpić wypłata każdej sumy (z jego udziału – przyp. tłum.), nie przekraczającej 20 funtów, bez zezwolenia władz.

§ 14. Członkowie mogą występować jako świadkowie przed sądem w sprawach karnych i cywilnych, dotyczących majątku i interesów spółdzielni.

Zadania i cele

§ 1. Zadaniem i celem Spółdzielni jest dawać korzyści materialne i polepszać warunki społeczne i gospodarcze swych członków. Gromadząc odpowiedni kapitał w udziałach po 1 funcie, Spółdzielnia urzeczywistniać będzie następujące zadania:

założy sklep dla sprzedaży artykułów spożywczych, odzieży itp.,

wybuduje lub kupi domy, w których mogliby mieszkać członkowie pragnący pomagać sobie wzajemnie w polepszaniu swych osobistych i społecznych warunków życia,

podejmie produkcję artykułów, które uzna za odpowiednie, celem zatrudnienia członków bezrobotnych lub tych, którzy cierpią wskutek częstych obniżek płac.

Dla zapewnienia dalszych korzyści i zabezpieczenia bytu swych członków Spółdzielnia kupi lub wydzierżawi jeden lub więcej obszarów ziemi, które będą uprawiane przez członków bezrobotnych lub tych, których praca jest źle wynagradzana.

Jak tylko to będzie możliwe, Spółdzielnia weźmie w swoje ręce środki produkcji, wymiany, kształcenie i rząd, czyli innymi słowy: Spółdzielnia stworzy samodzielną wspólnotę lub dopomoże innym spółdzielniom w tworzeniu takich wspólnot.

W celu szerzenia trzeźwości, skoro to stanie się możliwe, w domu Spółdzielni będzie otworzona bezalkoholowa gospoda.

§ 2. Do zawiadywania interesami Spółdzielni są upoważnieni: przewodniczący, skarbnik, sekretarz, trzech pełnomocników i pięciu członków zarządu. Przewodniczący, sekretarz, skarbnik i pełnomocnicy są wybierani na walnym zgromadzeniu członków w styczniu, pozostali członkowie zarządu – na zgromadzeniu w lipcu. Dozwolony jest wybór ponowny. W razie śmierci, ustąpienia lub zwolnienia zajmowanego z innej przyczyny stanowiska przez członka władz Spółdzielni należy zwołać nadzwyczajne zgromadzenie członków dla powołania innej osoby lub innych osób na nieobsadzone stanowisko.

§ 3. Dla kontroli ksiąg Spółdzielni i badania, czy są one dobrze prowadzone i zamknięte, co kwartał powołani będą 2 kontrolerzy na okres 6 miesięcy. Po upływie tego czasu mogą oni być wybrani ponownie. Na każdym zgromadzeniu kwartalnym członków kontrolerzy powinni złożyć sprawozdanie. Jeśliby nie spełniali swych obowiązków, będą obłożeni karą.

§ 4. Zarząd i pozostali członkowie władz będą się zbierać w każdy czwartek o godzinie 8 w sali zebrań „Pod godłem tkacza” na ulicy Yorkshire w Roczdel dla omówienia spraw gospodarczych Spółdzielni. Na kwadrans przed ósmą będą wywołane nazwiska członków władz, nieobecny zapłaci karę. Sekretarz powinien sporządzić wykaz nieobecnych.

§ 5. W każdy pierwszy poniedziałek stycznia, kwietnia, lipca i października o godzinie 8 wieczorem odbywać się będą zgromadzenia członków. Na zgromadzeniach tych zarząd Spółdzielni obowiązany jest przedstawić bilans kwartalny.

W bilansie tym musi być uwidoczniona wysokość kapitału i wartość towarów.

§ 6. Roczne walne zgromadzenie członków odbywa się w „Pierwszy wtorek targowy”. Dla członków, którzy zgłoszą się na tydzień przed tym, przygotowany zostanie obiad w cenie 1 szylinga.

§ 7. Na wszystkich zebraniach Spółdzielni przewodniczy przewodniczący. W wypadku jego nieobecności wybierają obecni członkowie władz lub członkowie Spółdzielni spośród siebie zastępcę przewodniczącego. Przewodniczący lub jego zastępca podpisuje protokóły z posiedzeń i zgromadzeń.

§ 8. Sekretarz bierze udział we wszystkich posiedzeniach i zebraniach Spółdzielni, zapisuje nazwiska obecnych i nieobecnych członków władz i prowadzi krótko ujęty protokół obrad. Następnie obowiązany jest on przechowywać wszystkie dokumenty., listy, księgi itp. według potrzeb Spółdzielni. Sekretarz zwołuje wszystkie walne zgromadzenia.

§ 9. Skarbnik jest odpowiedzialny za pieniądze otrzymane od któregokolwiek z członków władz celem ulokowania ich lub zużytkowania dla Spółdzielni na zasadzie uchwały zarządu.

§ 10. Majątek Spółdzielni powierzony jest pełnomocnikom i ci zarządzają nim w sposób najkorzystniejszy dla Spółdzielni. Wszystkie ofiary, przelewy i zapisy na dobro Spółdzielni przyjmowane będą w imieniu każdorazowych pełnomocników, podobnie jak wystawiane dokumenty oraz żądana poręka dla zabezpieczenia Spółdzielni. Wszelkie czynności związane z wpłatą pieniędzy i ich podejmowaniem z banku będą przeprowadzane przez pełnomocników. Dla wykonania swych czynności muszą być obecni wszyscy pełnomocnicy.

§ 11. Pełnomocnicy odpowiadają nieograniczenie i solidarnie za wszystkie kwoty pieniężne, dokumenty, papiery wartościowe, przekazy pieniężne im oddane dla zużytkowania przez Spółdzielnię. Jeżeli pełnomocnicy wspólnie lub oddzielnie zawierzoną im własność Spółdzielni sprzeniewierzą, przewodniczący lub członek zarządu Spółdzielni po sumiennym stwierdzeniu tego faktu winien zażądać od nich zwrotu w ciągu 14 dni gotówki, towarów, papierów wartościowych, czeków należących do Spółdzielni, które w ich posiadaniu się znajdują. W wypadku odmowy pełnomocnicy będą zmuszeni do wydania własności Spółdzielni członkom zarządu Spółdzielni zgodnie z § 16 rozdziału 56 10 ustawy wydanej za panowania Jerzego IV. Pełnomocnicy obowiązani są brać udział we wszystkich tygodniowych posiedzeniach zarządu Spółdzielni. Pełnomocnik nieobecny zapłaci karę pieniężną.

Wszystkie poręczenia, lokaty kapitału oraz transakcje kupna-sprzedaży, jakie będą dokonane przez pełnomocników lub w ich imieniu, jak również pieniądze otrzymane w wyniku czynności handlowych, pozostają pod kontrolą zarządu Spółdzielni. Każde polecenie pisemne pracowników lub zarządu dotyczące poręczeń, lokaty kapitału, transakcji kupna-sprzedaży jest dla pełnomocników obowiązujące i powinno być przez nich wykonane. Polecenia pisemne służą jako dowód i skwitowanie. Wszelkie oświadczenia woli na żądanie większości zarządu Spółdzielni dotyczące majątku, poręczeń, pieniędzy i papierów wartościowych powierzonych przez Spółdzielnię pełnomocnicy obowiązani są podpisać, zaopatrzyć pieczęcią i uwierzytelnić zgodnie z postanowieniem większości zarządu.

§ 12. Każda osoba, której powierzona zostanie funkcja przyjmowania, zarządzania i wydatkowania pieniędzy Spółdzielni przed objęciem obowiązków na żądanie musi złożyć gwarancję w wysokości ustalonej przez walne zgromadzenie (§ 11, rozdział 56 10 Ustawy za Jerzego IV).

§ 13. Każdy nowy członek musi być wprowadzony na posiedzeniu zarządu Spółdzielni przez 2 członków i poparty przez nich. Jeżeli większością głosów kandydatura jego zostanie podtrzymana, na następnym posiedzeniu tygodniowym może on być przyjętym. Zgłaszający się wpłaca kwotę 1 szylinga po 3 pensy tygodniowo na każdy zadeklarowany udział. Członek zalegający ze spłatą rat na udział dłużej niż 3 miesiące będzie obłożony karą w wysokości 6 pensów z wyjątkiem wypadków choroby lub bezrobocia.

Członek zalegający z wpłatą rat na udział dłużej niż 6 miesięcy będzie wykluczony. Udziały członków wykluczonych zostaną sprzedane i zwrócone im po potrąceniu wszystkich kosztów. Członek nie może mieć więcej niż 50 udziałów.

§ 14. Jeśli zarząd i członkowie Spółdzielni dojdą do przekonania, że postępowanie któregoś z członków szkodzi interesom Spółdzielni, otrzyma on od przewodniczącego Spółdzielni ostrzeżenie. W razie gdyby członek nadal postępował na szkodę Spółdzielni, zostanie wykluczony za jednomiesięcznym wypowiedzeniem.

§ 15. Członek, który ma zamiar ze Spółdzielni wystąpić, powinien oświadczyć to na miesiąc wcześniej wobec zarządu Spółdzielni. Po upływie tego czasu członek ma możność wystąpienia, jednak tylko do terminu najbliższego posiedzenia zarządu.

§ 16. We wszystkich wypadkach wykluczenia lub wystąpienia ze Spółdzielni członek, przed podjęciem pozostałości sprzedanych udziałów, obowiązany jest stwierdzić podpisem w specjalnie na ten cel przeznaczonej księdze, że nie posiada żadnych dalszych pretensji do Spółdzielni. Jednocześnie powinno być stwierdzone, że Spółdzielnia nie posiada żadnych pretensji do występującego członka.

§ 17. Po wystąpieniu ze Spółdzielni członek może w ciągu 12 miesięcy, jednak nie dłużej, nie podejmować udziału, czekając aż go korzystnie dla siebie zużytkuje. Członek taki nie posiada jednak żadnych praw członkowskich, nie otrzymuje on również oprocentowania udziału.

§ 18. Spółdzielnia może być odpowiedzialna za długi poszczególnego członka jedynie do wysokości posiadanego przez niego udziału lub udziałów. W razie bankructwa czy licytacji członka zarząd Spółdzielni, zapytywany przez jego wierzycieli, jest obowiązany zbadać stan udziału danego członka i stwierdzić jego wysokość. Na żądanie członka lub jego wierzycieli udział może być sprzedany, a osiągniętą kwotę po potrąceniu wszystkich kosztów wypłacona osobie upoważnionej do odbioru, po podpisaniu się jej w omówionej wyżej księdze, podobnie jak to jest przewidziane dla członków wykluczonych.

§ 19. W wypadku sporu między Spółdzielnią a członkiem, oskarżenia jednego członka przez drugiego, który czuje się obrażony, lub skargi kogokolwiek bądź na członka Spółdzielni lub członka jej zarządu zainteresowane osoby zwrócić się mogą o rozstrzygnięcie sprawy do zarządu Spółdzielni. W razie niezadawalającego załatwienia sprawy rozstrzygnąć ją może walne zgromadzenie członków. Decyzja walnego zgromadzenia jest ostateczna i wiążąca, o ile nie zapadł wyrok sądu polubownego.

§ 20. Na pierwszym zgromadzeniu członków po zarejestrowaniu Spółdzielni wybrany zostanie sąd polubowny w składzie 5 członków nie zainteresowanych materialnie pośrednio ani bezpośrednio w Spółdzielni. W razie sporu nazwiska 5 członków, wypisane na kartkach, złożone będą do pudełka lub słoja szklanego. Trzej członkowie sądu, których nazwiska zostaną wylosowane przez skarżącego lub przez osobę przez niego upoważnioną, rozstrzygają spór. Ich decyzja jest ostateczna.

§ 21. Zakupy dla Spółdzielni mogą czynić jedynie osoby upoważnione formalnie przez zarząd lub członków. Zarządowi pod żadnym pozorem nie wolno kupować towarów inaczej jak tylko za gotówkę. Sprzedaż musi się odbywać również wyłącznie za gotówkę. Każdy, kto przekroczy to postanowienie, zapłaci karę 10 szylingów, a prawo wykonywania obowiązków, wynikających z jego stanowiska, zostanie mu odjęte.

§ 22. Na każdym kwartalnym walnym zgromadzeniu zarząd Spółdzielni powinien wykazać w bilansie nadwyżkę osiągniętą przez Spółdzielnię w ostatnim kwartale. Nadwyżka ta podzielona zostanie w sposób następujący: wypłaca się 3,5 proc. od wszystkich udziałów wpłaconych przed początkiem kwartału, pozostała nadwyżka będzie podzielona pomiędzy członków w stosunku do zakupów przez nich poczynionych w Spółdzielni.

§ 23. W razie śmierci członka Spółdzielni spadkobiercy i wykonawcy testamentu lub zarządzający spadkiem przejmą jego udział lub udziały. Powinni oni swym podpisem wyrazić zgodę na statut Spółdzielni. Jeśli tego nie uczynią, zarząd Spółdzielni obowiązany jest sprzedać udział lub udziały i postąpić podobnie jak w wypadku z członkami wykluczonymi.

§ 24. Spółdzielnia nie może zostać zlikwidowana, dopóki nie osiągnie jednego lub wszystkich swych zadań i celów, chyba że 5/6 jej członków uchwali likwidację. Zgodnie z § 26 rozdziału 56 10 ustawy za panowania Jerzego IV.

§ 25. Przy wyjaśnianiu przepisów podanych powyżej miarodajne jest następujące znaczenie użytych wyrażeń w wypadku, gdyby co do treści względnie przedmiotu nastąpiła wątpliwość: wyrażenie przepis ma obejmować ściśle wszelkie postanowienia, zarządzenia, artykuły statutu itd.; skarbnik lub pełnomocnik oznacza skarbników lub pełnomocników; wyrażenie osoba oznacza zarówno osoby płci żeńskiej, jak i męskiej; wyrażenie księga oznacza księgi handlowe; wyrażenie zobowiązanie oznacza zobowiązania; nazwisko – nazwiska; sprawozdanie lub konto – sprawozdania lub konta; członek – członkowie; sekretarz sądu pokoju – sekretarz zarządu miasta. Zgodnie z § 38 rozdziału 56 10 Ustawy za panowania Jerzego IV.

Działalność gospodarcza

§ 26. Sklep będzie otwarty dla kupujących w poniedziałki i soboty wieczorem: w poniedziałki w godz. 7–9, w sobotę od 6 do 11.

§ 27. Należność za towar musi być zapłacona przy jego odbiorze.

§ 28. Do sprzedaży powołani będą kasjer i sprzedawca. Po upływie 6 miesięcy kasjer będzie sprzedawcą, a sprzedawca kasjerem na następne 6 miesięcy. Obydwaj mogą być wybrani ponownie.

§ 29. Sprzedawca waży, przygotowuje i sprzedaje towary posiadane przez Spółdzielnię do sprzedaży. Sprzedawcy nie wolno przyjmować żadnych pieniędzy.

§ 30. Kasjer przyjmuje należność za towary sprzedawane przez Spółdzielnię, wręcza każdemu nabywcy pokwitowanie na otrzymaną wpłatę oraz gromadzi odpowiednie załączniki w przeznaczonej na ten cel specjalnej księdze. Przyjętą gotówkę kasjer wręcza sekretarzowi na tygodniowym posiedzeniu.

§ 31. Kupujący (członkowie – przyp. tłum.) otrzymują drukowany wykaz towarów sprzedawanych przez Spółdzielnię. Na wykazach tych nabywcy wyszczególniają towary, które chcą zakupić, i wykazy te wręczają sprzedawcy. Zebrane wykazy sprzedawca powinien oddać skarbnikowi na tygodniowym posiedzeniu zarządu jako dowód dla kasjera.

§ 32. Zakup kwartalny towarów każdego członka oblicza się na podstawie pokwitowań przedstawionych przez niego.

§ 33. Jeśli kasjer lub sprzedawca nie zjawią się w oznaczonym czasie w sklepie, obowiązani są zapłacić 1 szyling tytułem kary, o ile na 48 godzin przed tym nie zawiadomią przewodniczącego i sekretarza o niemożności spełniania swych obowiązków.

§ 34. Przewodniczący i sekretarz mogą powierzyć jednemu z członków pracę któregokolwiek z pracowników, o ile ten obowiązków swych nie spełnia należycie. Zarząd ma jednak prawo takie zarządzenie unieważnić, gdyby to uznał za celowe.

§ 35. Sklep będzie uruchomiony w odpowiednim czasie przez przewodniczącego.

Miles Ashworth, przewodniczący
Jan Holt, skarbnik
Karol Howarth, Jakub Standring
Jakub Daly, sekretarz

Kary

§ 36. W razie nieobecności lub zaniedbania obowiązków ustala się następujące kary pieniężne:

kontrolerzy płacą 2 szylingi 6 pensów za każde zaniedbanie; sprzedawca lub kasjer płaci 1 szyling za każde zaniedbanie,

przewodniczący płaci za opóźnienie 3 pensy, za nieobecność 6 pensów,

sekretarz za spóźnienie 3 pensy, a za nieobecność 6 pensów; pełnomocnik za spóźnienie 3 pensy, za nieobecność 6 pensów.

Za przekroczenie 21 artykułu 10 szylingów.

Potwierdzam niniejszym, że powyższy statut zgodny jest z prawem i postanowieniami 56 rozdziału 10 Ustawy wydanej za panowania Jerzego IV oraz zmianami wprowadzonymi przez rozdział 40 Ustaw 4 i 5 za panowania Wilhelma IV.

Jan Tidd Pratt

Rejestrator wyznaczony dla rejestracji statutów kas oszczędności

Londyn, dnia 24 października 1844 roku

Odpis przesłany został sekretarzowi Sędziego Pokoju

Jan Tidd Pratt

ZMIANA STATUTU

w części dotyczącej działalności gospodarczej Roczdelskiej Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów, ulica Ropusza, w parafii Roczdel, hrabstwo Lancaster

Uzupełnienie artykułu 1

Celem rozwinięcia działalności gospodarczej Spółdzielni ustala się kapitał w wysokości 1000 funtów, składający się z udziału po 1 funcie, złożonych nie więcej niż przez 250 członków. Każdy przystępujący do Spółdzielni członek powinien zadeklarować 4 udziały. Jeśli kwota 1000 funtów okaże się niewystarczająca, aby prowadzić sklep z artykułami spożywczymi i odzieżą, wówczas jest dopuszczalne podniesienie liczby udziałów z 4 na 5. Uchwała o podwyższeniu zapaść musi na specjalnie w tym celu zwołanym walnym zgromadzeniu członków większością głosów obecnych. Jeden członek może z początku posiadać do 50 udziałów. Jednak gdy liczba członków posiadających mniej niż 4 udziały będzie się zwiększać, zarząd powinien przeprowadzić wyrównanie, aby posiadacze większej liczby udziałów niż 4 przewyżkę tę sprzedali tym, którzy posiadają mniej niż 4 udziały, lub tym, którzy udziały pragną zadeklarować. Postępowanie takie ma być tak długo prowadzone, dopóki członkowie posiadać będą mniej lub więcej niż 4 udziały.

Jeśli członek wskutek bezrobocia lub z innych przyczyn został zmuszony udziały swoje odstąpić, skoro tylko uzyska zatrudnienie, zobowiązany jest ponownie zadeklarować 4 udziały zgodnie z artykułem 13. Członkowie, którzy posiadają mniej niż 4 udziały, nie mają prawa odmówić zarządowi odstąpienia udziałów. Wszystkie w ten sposób otrzymane udziały można odstępować po nominalnej wartości 1 funta. Postanowienie to nie dotyczy osób występujących ze Spółdzielni.

Kiedy członek posiadający większą liczbę udziałów jest bez pracy albo z innych powodów znajduje się w trudnym położeniu, zarząd Spółdzielni jest upoważniony na prośbę członka do kupna udziałów za określoną cenę na podstawie specjalnej umowy; w podobnym wypadku członek może również zbyć swoje udziały jakiemukolwiek innemu członkowi posiadającemu już 4 udziały. Członek zmuszony do sprzedaży udziałów musi jednak posiadać zawsze jeden udział, ażeby zachować członkostwo i prawa członkowskie. Gdy członek zdecyduje się zbyć również i ostatni posiadany udział, to udział ten może być sprzedany w sposób przewidziany w artykule 13. Kto pozbędzie się wszystkich udziałów, przestaje być członkiem. Pierwszeństwo sprzedaży udziałów przyznane będzie temu z członków chcących udziały sprzedać, który posiada ich najwięcej. Jeśli kilku członków posiada równą ilość udziałów, wówczas kolejność ustali się przez losowanie.

Pomiędzy artykułami 4 i 5 wprowadza się następujące przepisy:

W pierwszy i trzeci poniedziałek każdego miesiąca wieczorem odbywać się będą zgromadzenia członków. Obrady rozpoczęte zostaną o godzinie ósmej, podobnie jak 4 zgromadzenia kwartalne. Przedmiotem obrad zgromadzeń miesięcznych jest wyjaśnienie zasad, celów i statutu Spółdzielni, dyskusja nad prawami gospodarczymi oraz przedstawianie zarządowi wniosków dotyczących usprawnienia działalności Spółdzielni.

Wszystkie osoby pragnące stać się członkami muszą być wprowadzone na takie zgromadzenie przez 2 członków i uzyskać ich poparcie. Każdy wprowadzony i poparty na zgromadzeniu zostaje przyjęty na członka, jeśli uzyska większość głosów członków obecnych na zebraniu.

Każdy członek posiada tylko jeden głos i nie więcej na wszystkich ogólnych zgromadzeniach członków, zarówno na zgromadzeniach kwartalnych, jak i rocznych przy rozstrzyganiu wszelkich spraw. W razie równości głosów przy głosowaniu przeważa głos przewodniczącego lub jego zastępcy. Decyzje będą podejmowane zawsze prostą większością głosów z wyjątkiem wniosku o likwidacji Spółdzielni, o którym mówi odrębny przepis.

Zmiana artykułu 6

Na walnym zgromadzeniu członków, które odbywa się w pierwszy poniedziałek października, należy postanowić, czy w najbliższy „wtorek targowy” (dzień, w którym odbywa się doroczne zgromadzenie członków – przyp. tłumacza) odbywać ma się obiad lub herbata albo jedno i drugie dla uczczenia tego walnego zgromadzenia. Jeśli większość obecnych postanowi, że obiad lub herbata ma się odbyć, wszyscy członkowie bez względu na to, czy wezmą udział, czy nie, powinni pokryć koszty. Członek, który nie może być obecny, może być zastąpiony przez kolegę lub przyjaciela. Opłatę za obiad lub herbatę ustala zgromadzenie. Członkowie bezrobotni lub chorzy są zwolnieni z obowiązku uczestnictwa oraz z opłaty, podobnie członkowie mieszkający od spółdzielni dalej niż 3 mile (angielskie – przyp. tłum.).

W żadnym wypadku koszty nie mogą być pokrywane z funduszów spółdzielni.

Artykuł 11 będzie uzupełniony następującymi przepisami:

Pełnomocnicy, skarbnik i pozostali członkowie zarządu Spółdzielni nie są obowiązani pokrywać strat wynikłych z majątku Spółdzielni, chyba że osoby te własnoręcznym podpisem oświadczą, iż są gotowe za nie odpowiadać. Każdy z członków zarządu oddzielnie lub zarząd zbiorowo może odpowiedzialność tę ustalić w określonej sumie. Jednak każdy członek zarządu jest odpowiedzialny za sumy pieniędzy i inne wartości otrzymane dla Spółdzielni, zgodnie z § 22 rozdziału 56 Ustawy 10 za Jerzego IV. Jeżeli jeden lub więcej członków zarządu, pojedynczo lub razem, sprzeniewierzą oddany im majątek Spółdzielni, wówczas po sumiennym zbadaniu sprawy zarząd i członkowie mają prawo zażądać od tego członka lub członków, którzy majątek spółdzielni sprzeniewierzyli, zwrotu w ciągu 14 dni wszystkich pieniędzy, wartości i dokumentów Spółdzielni znajdujących się w ich posiadaniu. W wypadku odmowy zarząd Spółdzielni zmusi osobę tę lub osoby do zwrotu majątku Spółdzielni osobie przez zarząd wskazanej. Stosownie do § 14 rozdziału 56 Ustawy 10 za Jerzego IV.

Zmiana artykułu 13

Kto pragnie zostać członkiem Spółdzielni, musi być wprowadzony i poparty na zgromadzeniu członków przez 2 członków. Członkiem zostaje po przyjęciu na następnym zgromadzeniu. Każdy kandydat wprowadzony wpłaca wpisowe w wysokości 1 szylinga. Kandydat zgłoszony, lecz nie przyjęty, otrzymuje wpisowe z powrotem.

Kto był przyjęty, lecz w ciągu dwóch miesięcy nie zgłosił się do Spółdzielni, traci prawo do wpisowego i musi ponownie kandydować. W dniu przyjęcia nowo przystępujący członek powinien się stawić osobiście w sali zebrań. Członek taki powinien oświadczyć, że deklaruje 4 udziały po 1 funcie, i wpłacić co najmniej 1 szylinga albo 3 pensy na każdy zadeklarowany udział, a później będzie wpłacał tygodniowo po 3 pensy. Następnie musi wyrazić zgodę na to, aby procenty od udziału i zwroty od zakupów jemu należne pozostawały w Spółdzielni, dopóki 4 udziały nie zostaną całkowicie wpłacone. Oprocentowanie udziałów i zwroty od zakupów członka będą obliczane co kwartał i uzupełniać będą jego udział.

Członek, którego zaległość w wpłacie udziałów wynosi 2 szylingi, płaci karę w wysokości 3 pensów, przy 4 szylingach zaległości kara wynosi 6 pensów, a przy 6 szylingach – członek powinien być ze Spółdzielni wykluczony. Suma wpłaconego udziału do Spółdzielni po potrąceniu kosztów zostaje członkowi zwrócona.

Chorzy i bezrobotni członkowie są zwolnieni z kar, nie będą również wykluczeni.

Zmiana artykułu 22

Oprocentowanie udziału ustala się na 5 procent rocznie zamiast 3 i pół procent.

Zmiana artykułu 24

Spółdzielnia może być zlikwidowana przed zrealizowaniem jednego ze swych celów lub zadań tylko za zgodą 5/6 członków należących do Spółdzielni, jak również za zgodą wszystkich członków obciążonych jakąkolwiek odpowiedzialnością za Spółdzielnię. Stosownie do § 26 rozdziału 56 Ustawy 10 za Jerzego IV.

Artykuły uchylone

Artykuły 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33 i 34 zostają uchylone, a kierownictwo Spółdzielni oddane jest w ręce zarządu.

Sprzedaż udziału członków występujących ze Spółdzielni odbywać się może przez losowanie.

Beniamin Rudmann

Karol Howarth

Jakub Daly, sekretarz

Potwierdzam niniejszym, że wymieniony statut odpowiada prawnym przepisom, jak również przepisom 10 Ustawy za panowania Jerzego IV oraz zmianom wprowadzonym przez Ustawy 4 i 5 za panowania Wilhelma IV, rozdział 40.

Jan Tidd Pratt

Rejestrator powołany do zatwierdzania statutów kas oszczędności

Londyn, 7 sierpnia 1845 roku

Odpis powyższego statutu przesłano sekretarzowi Sędziego Pokoju w hrabstwie Lancaster.

J. Tidd Pratt

Objaśnienie Statutu Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów w Roczdel

Słynna Spółdzielnia Sprawiedliwych Pionierów w Roczdel (Rochdale), spółdzielnia, która ustaliła zasady spółdzielczości spożywców, i jej twórcy znani są z licznych broszur popularnych i odczytów. Trzeba jednak stwierdzić, że istotnej znajomości zasad, jak również znajomości podłoża społeczno-gospodarczego, na którym powstała Spółdzielnia Roczdelska, na ogół brak jest w Polsce zupełnie. W miarę rozwoju ruchu spółdzielczego i oddalania się coraz to bardziej od okresu pionierskiego bledną i obojętnieją hasła i idee przyświecające jego twórcom. I to tym więcej, im bardziej ruch spółdzielczy staje się ruchem masowym, jego siła gospodarcza wzrasta, a więź ideowa i moralna członków, nęconych tylko korzyściami materialnymi, maleje. Nie należy również zapomnieć, że od chwili ustalenia zasad Sprawiedliwych Pionierów minęło już lat 100, w ciągu których do zasad Pionierów Roczdelskich doczepiono uzupełnienia lub dodatki, aczkolwiek nie zmieniające ich istoty, niemniej najzupełniej zbędne i zaciemniające jasną konstrukcję pierwotną.

Przetłumaczony statut Roczdelskiej Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów nie posiada obecnie wartości praktycznych, powinniśmy jednak spojrzeć na statut ten jako prawzór wszystkich statutów spółdzielni oraz jako cenny dla ruchu spółdzielczego dokument historyczny, rozumiany jedynie na tle czasów, w jakich on powstał. Powinniśmy podziwiać przede wszystkim jego autorów, prostych robotników tkackich, którzy w Anglii w nadzwyczaj trudnym dla klasy robotniczej okresie zmagań i walk politycznych i gospodarczych zdobyli się własnym i samodzielnym wysiłkiem na tak doniosły w swych późniejszych następstwach akt prawodawstwa w zakresie organizacji społecznej warstw gospodarczo upośledzonych. „Mamy tu do czynienia, pisze prof. St. Czarnowski, z wymownym przejawem zdolności konstruktywnych, wyrosłych z poczucia solidarności, solidarności tej rozbudowaniem w dziedzinie gospodarczej… Widzimy z tego przykładu, jak wiele zawdzięcza twórczości własnej klasy robotniczej kultura gospodarcza”.

Przekładu statutu dokonano z pracy Roberta Schloessera pt. „Słynne zasady Pionierów Roczdelskich wraz ze statutem oryginalnym” z języka niemieckiego wobec braku w Polsce odpowiednich wydawnictw angielskich. Przekład ten będzie niewątpliwie ważnym uzupełnieniem wielu dzieł autorów polskich i obcych w języku polskim, nie podających oryginału statutu, lecz jedynie ograniczających się do podania ,,Zasad i celów” z rozdz. 1.

Celem lepszego zrozumienia statutu musimy podać kilka dalszych wyjaśnień.

Przede wszystkim zaznaczyć trzeba, że w okresie powstawania Spółdzielni Roczdelskiej nie było specjalnego ustawodawstwa spółdzielczego. Pierwsza ustawa o spółdzielniach (Industrial and Provident Societies Act) wydana była dopiero w roku 1852. Powstające wówczas spółdzielnie, między nimi i Spółdzielnia Roczdelska, musiały opierać się na ustawie o stowarzyszeniach samopomocy (Friendly Societies Act) z roku 1832. Ustawa ta posiadała bardzo wiele braków. Przede wszystkim nie przyznawała spółdzielniom osobowości prawnej, a cały majątek musiał być oddany w zarząd osobom fizycznym (pełnomocnikom) występującym w imieniu spółdzielni.

Porównanie statutu Roczdelskiej Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów z r. 1844 ze statutem współczesnej polskiej spółdzielni spożywców wykazuje wielką ewolucję, jaka się dokonała zarówno co do samej formy przepisów, jak i w rodzaju praktyki ruchu spółdzielczego. Statut Spółdzielni Roczdelskiej zawiera obok przepisów statutowych również i przepisy regulaminowe, o charakterze porządkowym, których w statutach obecnie się nie zamieszcza. Jak dalece Pionierzy Roczdelscy, pomimo licznych prób zakładania spółdzielni w Anglii w początkach XIX wieku, nie mieli dostatecznego doświadczenia, wskazują przeprowadzone poprawki do pierwszego statutu już w niespełna rok, bo w r. 1845.

Pierwszy oryginalny statut Spółdzielni Roczdelskiej z r. 1844 obejmuje 36 artykułów, ujętych w 4 następujące części: 1. Przepisy wstępne dla rejestracji prawnej, 2. Zadania i cele, 3. Działalność gospodarcza, 4. Kary.

„Przepisy wstępne dla rejestracji prawnej” są właściwie wypełnieniem braków w zakresie spółdzielczym w ustawie o stowarzyszeniach samopomocy z r. 1832. Mamy tutaj charakterystyczny przepis o pełnomocnikach, jako osobach fizycznych reprezentujących Spółdzielnię wobec prawa, oraz interesujące zastrzeżenie ochrony dla członków i ich rodzin. Przepisy te należy rozumieć jako wzięcie Spółdzielni w opiekę prawa, nie oznacza to bynajmniej przyznania osobowości prawnej samej Spółdzielni.

Rozdział „Zadania i cele” jest w literaturze polskiej i obcej najbardziej znany. Część najważniejszą, uznawaną za program Sprawiedliwych Pionierów, oznaczoną liczbą 1, cytują prawie wszyscy, chociaż w odmiennych redakcjach, polscy i obcy autorzy: Tuhan-Baranowski w „Społecznych Zasadach Kooperacji”, Karol Gide w pracy „O kooperatywach spożywczych”, L. Krzywicki w „Stowarzyszeniach spożywczych”, St. Thugutt w „Spółdzielczości, zarysie ideologii”, Totomianz w „Konsumentenorganisationen”, St. Wojciechowski w „Ruchu spółdzielczym w Anglii” i w „Kooperacji w rozwoju historycznym”, wreszcie Holyoake w „Geschichte der Rochdaler Pioniere”. W tłumaczeniu tego punktu, pomijając styl, spotkać można znaczną różnorodność aż do zdań najzupełniej niezrozumiałych lub niejasnych.

Przy porównywaniu ustroju organizacyjnego podanego w statucie Spółdzielni Roczdelskiej z obecną budową organizacyjną spółdzielni spożywców możemy zauważyć znaczny postęp od czasu założenia Spółdzielni Pionierów, z jednej strony dzięki praktyce samego ruchu spółdzielczego, z drugiej zaś niewątpliwie pod wpływem ustawodawstwa spółkowego (akcyjnego itp.). Polska ustawa o spółdzielniach, jak zresztą i inne ustawy o spółdzielniach, przeprowadza bardzo ścisłe rozgraniczenie kompetencji władz spółdzielni: walnego zgromadzenia, rady nadzorczej i zarządu, przy czym rozwój idzie w kierunku powoływania zarządu przez radą nadzorczą, nie zaś przez walne zgromadzenie. Statut oryginalny Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów przewiduje następujące organy: walne zgromadzenie członków, 2 kontrolerów o kompetencjach zbliżonych do dzisiejszych komisji rewizyjnych, 3 pełnomocników, przewodniczącego, sekretarza, skarbnika i 5 członków zarządu. Jeżeli w stosunku do walnych zgromadzeń i kontrolerów można przeprowadzić analogię ze statutami współczesnymi, to jednak, jeśli chodzi o pozostałych członków władz, sytuacja władz tych (zarządu) przedstawiała się odmiennie. Przede wszystkim zarząd, wobec braku osobowości prawnej Spółdzielni, nie reprezentował Spółdzielni na zewnątrz, dokonywali tego w imieniu spółdzielni pełnomocnicy, którym pod względem prawnym cały majątek oddany był w zarząd. Pełnomocnicy ci obowiązani byli stosować się do poleceń zarządu Spółdzielni. Funkcja przewodniczącego, wobec istnienia przepisów zezwalających mu na przewodniczenie na wszystkich zgromadzeniach i zlecających nadzór nad całością, zbliża się bardzo do funkcji dzisiejszych przewodniczących rad nadzorczych. Analogie podobne dają się przeprowadzić również w zakresie czynności skarbnika i sekretarza, które to czynności, jak wynika z przepisów oryginalnego statutu, mają charakter kontroli i nadzoru; pozostałych wreszcie 5 członków zarządu spełnia dopiero wyraźne funkcje dzisiejszego zarządu.

Najbardziej interesującym przejawem organizacji Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów jest zapewnienie członkom spółdzielni stałego wpływu na bieżące sprawy i działalność Spółdzielni. Po dokonanej w roku 1845 zmianie pierwszego statutu Spółdzielni odbywały się następujące walne zgromadzenia członków: doroczne walne zgromadzenie w początkach października, następnie 4 zgromadzenia członków kwartalne w każdy pierwszy poniedziałek stycznia, kwietnia, lipca i października, wreszcie zwykłe zebrania członkowskie o charakterze propagandowo-dyskusyjnym co pierwszy i trzeci poniedziałek każdego miesiąca. Jeżeli nawet przyjmiemy, że część zebrań prawdopodobnie była łączona, to i tak otrzymamy liczbę co najmniej 25 zgromadzeń członkowskich, ideał obecnie nieosiągalny dla bardzo wielu spółdzielni, ograniczających się jedynie do formalnego odbywania jednego zgromadzenia członkowskiego w roku. Na podstawie Statutu Spółdzielni Roczdelskiej możemy stwierdzić, że demokracja w spółdzielni nie była tylko formalnością, lecz żywą treścią, nawet przyjęcie nowych członków odbywało się na walnych zgromadzeniach członkowskich.

Jak dalece surowo oceniali Pionierzy Roczdelscy wszelkie zaniedbania, świadczą o tym kary ustanowione w paragrafie 36, w którym za każde spóźnienie, zaniedbanie, niedozór czy też sprzedaż na kredyt winni przekroczeń obowiązani byli płacić kary pieniężne.

Elementy natury ideowej i moralnej dają się również zauważyć w statucie: projekt założenia wspólnoty, zamieszczony w punkcie 1 „Zadań i celów”, to wyraźny wpływ haseł Roberta Owena; pomysł założenia gospody bezalkoholowej to widomy znak obecności wśród założycieli zwolenników trzeźwości. Troska o chorych, bezrobotnych lub znajdujących się w trudnościach materialnych przebija znów ze zwolnienia osób tych z wpłat udziału i kar. Pionierzy wymagają natomiast wykonania przyjętych na siebie zobowiązań całkowicie; w razie niezapłacenia udziału w terminie osoba zalegająca obowiązana jest płacić karę, w razie zaległości większej członek taki jest wykreślany.

Słynne zasady roczdelskie, na których opiera się ruch spółdzielczy, znajdują swoje źródło w następujących artykułach statutu:

1. „Członkostwo dostępne dla każdego” oznacza brak wszelkich ograniczeń dla nowo wstępujących poza przepisami natury finansowej i regulaminowej. Ograniczeń żadnych w tej mierze w statucie nie spotykamy.

2. „Zarząd demokratyczny – jeden członek, jeden głos” – zmiana z r. 1845 przy uzupełnieniu artykułów 4 i 5 statutu,

3. ,,Zwroty od zakupów” – artykuł 22 statutu,

4. ,,Ograniczone oprocentowanie udziału” – artykuł 12 statutu i zmiana.

5. „Neutralność polityczna i religijna” – statut w tym względzie żadnych przepisów nie zawiera, zasada ta ustalona została dopiero w roku 1861 w liście przewodniczącego Spółdzielni Abrahama Howarda do czasopisma „Counsellor”.

6. „Sprzedaż za gotówkę” – artykuły 21 i 27.

7. „Prowadzenie pracy wychowawczej” – art. 1.

PEŁNA LISTA SŁYNNYCH 28 PIONIERÓW ROCZDELSKICH

1. Ashworth Jerzy, taśmiarz, pełnomocnik Spółdzielni.

2. Ashworth Miles, tkacz flaneli, czartysta, pierwszy przewodniczący spółdzielni roczdelskiej, dawny marynarz, brał udział w bitwie pod Waterloo oraz był członkiem załogi okrętu „Bellerophon” odwożącego Napoleona na wygnanie na wyspę św. Heleny.

3. Ashworth Samuel, tkacz flaneli, również czartysta, był pierwszym sklepowym w spółdzielni. Brał wspólnie ze swym ojcem Jerzym udział we wspólnocie „Feargusland”, organizowanej w Roczdel przez O’Connora. Zmarł w r. 1871.

4. Bent Jan, z zawodu krawiec, z przekonań socjalista-owenista, był pierwszym kontrolerem spółdzielni. W roczniku kongresu spółdzielczego w Roczdel podane są następujące wiadomości o Bencie: „Przybył do Roczdel w r. 1841. Biorąc udział w projektach gmin owenowskich, stracił 15 funtów, kwotę poważną jak na robotnika. Niemniej nadal z innymi pracował nad sposobami polepszenia bytu robotników”.

5. Brooks Dawid, drukarz tkanin, czartysta, był pierwszym gospodarzem zakupującym towary dla spółdzielni. Brooks należał do małego kółka ludzi zbierających się przed założeniem spółdzielni w mieszkaniu Smithiesa. Uchodził za najbogatszego wśród Pionierów, gdyż pożyczył spółdzielni 5 funtów. Brooks oddał spółdzielni znaczne usługi i jako stale zakupujący towary był przedmiotem drwin ze strony kupców. Porzucił swą pracę zawodową, za którą otrzymywał 7 do 8 szylingów tygodniowo, ażeby móc pracować bezinteresownie dla spółdzielni. Po pewnym czasie spółdzielnia płaciła mu 3 pensy za godzinę pracy tytułem wynagrodzenia. Na starość, gdy znalazł się w biedzie, ofiarowano mu pracę w sklepie spółdzielni.

6. Coolier Jan, robotnik w fabryce maszyn, socjalista-owenista, wielokrotny członek rady nadzorczej.

7. Cooper Wilhelm, tkacz flaneli, socjalista-owenista, pierwszy skarbnik, w chwili założenia spółdzielni miał 22 lata. Brał udział w planach wspólnoty O’Connora, przygotowując się do pracy w ogrodzie. Zmarł w roku 1868.

8. Daly Jakub, stolarz, pochodził z Irlandii, pierwszy sekretarz spółdzielni, był jej dobrym rachmistrzem. Należąc do założycieli, opracował statut spółdzielni wspólnie z Karolem Howarthem. Zaliczano go razem z Howarthem, Cooperem i Smithiesem do grupy przywódców. Przy pomocy finansowej przyjaciół ze spółdzielni wyemigrował w r. 1849 wraz z rodziną do Teksasu w Ameryce, lecz w drodze zmarł na cholerę.

9. Garside Jan, stolarz, członek sądu.

10. Healey Jerzy, członek sądu, kapelusznik.

11. Hill Jan, brał udział w komitecie biblioteki i czytelni w roku 1849.

12. Holt Jan, tkacz flaneli, pierwszy skarbnik.

13. Holt Jakub, zawód nieznany, członek pierwszego zarządu.

14. Howarth Karol („Archimedes spółdzielczości”), urodzony dnia 9 lutego 1814 roku, zmarł 25 czerwca 1868 roku w Heywood, postrzygacz sukna w tkalni bawełnianych wyrobów z płacą 1 funta 15 szylingów tygodniowo, był z przekonań socjalistą-owenistą. Wybrano go na pełnomocnika spółdzielni, a później na sekretarza. On to opracował pierwszy statut i wysunął pomysł podziału czystej nadwyżki w stosunku do zakupów członka. Podczas akcji o ograniczenie czasu pracy w Anglii do 10 godzin był członkiem delegacji do Londynu celem oddziaływania na parlament i brał udział w obradach Izby Gmin nad ustawą w tej sprawie. Był założycielem poprzedniej zlikwidowanej spółdzielni w Roczdel. Popierał założenie Hurtowni Spółdzielczej w Manczester przy ulicy Gdańskiej.

15. Kershaw Jan, robotnik magazynowy, zwolennik sekty swedenborgianów, znajdujący się pod znacznym wpływem czartystów.

16. Maden Jakub, tkacz flaneli, członek stowarzyszenia abstynentów.

17. Mallalieu Wilhelm, taśmiarz, drobny przedsiębiorca, składał przy założeniu spółdzielni pół korony (2 i pół szylinga), podczas gdy inni po 2 pensy, uchodził z tego powodu za „milionera” w oczach współtowarzyszy. Pełnomocnik w spółdzielni.

18. Manock Jakub, tkacz flaneli, czartysta, wielokrotny skarbnik i przewodniczący rady nadzorczej.

19. Rudman Beniamin, tkacz flaneli, czartysta. Jak określa Holyoake: „członek niewiele mówiący, lecz bardzo oddany spółdzielni”.

20. Smith Józef, sortownik wełny, socjalista-owenista, jeden z 2 pierwszych kontrolerów.

21. Smithies Jakub, pochodził z Huddersfield, sortownik wełny, rachmistrz, socjalista-owenista, był przewodniczącym i wielokrotnie zajmował różne stanowiska w spółdzielni. W jego mieszkaniu odbywały się pierwsze narady nad powołaniem do życia spółdzielni. Był jedynym spośród założycieli, który zajmował stanowisko publiczne jako radny miejski w Roczdel. Zmarł w r. 1869.

22. Scrowcroft Jan, handlarz szmat – domokrążca, członek sekty swedenborgianów, w r. 1842 w czasie wielkiego strajku organizował zgromadzenia robotników. Brał udział we wspólnocie O’Connora i stracił w niej wszystkie swe oszczędności.

23. Standring Jakub, tkacz flaneli, socjalista-owenista, w Roczdel był sekretarzem stowarzyszenia wprowadzenia prawa o 10-godzinnym dniu pracy. Kiedy w latach 1843-44 nie udało się tkaczom flaneli zdobyć podwyżki płac, opracował on projekt statutu kas pomocy dla wypróbowania, czy drogą zrzeszenia nie można by zakładać spółdzielni wytwórczych celem stworzenia sobie ochrony i dobrobytu. Był członkiem poprzedniej spółdzielni w Roczdel.

24. Taylor Robert, brał udział w r. 1849 w komitecie urządzenia biblioteki i czytelni.

25. Taylor Wilhelm, tkacz, brał udział w zarządzie młyna spółdzielczego, członek pierwszego zarządu.

26. Tweedale Samuel, tkacz, nazywano go mówcą. W sklepie przy ulicy Ropuszej miał pierwszy wykład na temat „Moralność w życiu codziennym”. Później wyemigrował do Australii.

27. Tweedale Jakub, szewc, wyrabiający chodaki drewniane. Co niedzielę zbierał wpłaty na udział przed założeniem spółdzielni.

28. Wilkinson Jakub, również szewc z zawodu, duchowny sekty unitarystów, członek pierwszego sądu.

Dla nas interesującą jest rzeczą obecność Polaka wśród członków Spółdzielni Roczdelskiej, wprawdzie nie założyciela, ale biorącego czynny udział w okresie początkowym istnienia spółdzielni roczdelskiej. Jest to Emeryk Boberski, który był jednym z kontrolerów we władzach spółdzielni w roku 1856. Był to, jak wymienia Holyoake, „inteligentny młody Polak, zmuszony do emigracji”, prawdopodobnie po powstaniu listopadowym. Według rocznika kongresu roczdelskiego przed przybyciem do Anglii Roberski był uczestnikiem walk wolnościowych na Węgrzech i oficerem wojsk węgierskich pod Kossuthem w r. 1849. W Roczdelu pracował czas jakiś w spółdzielni, później wyemigrował do Australii.

Skład pierwszych władz był następujący:

Przewodniczący – Miles Ashworth
Sekretarz – Jakub Daly
Skarbnik – Jan Holt
Pełnomocnicy – Karol Howarth, Jerzy Ashworth, Wilhelm Mallalieu
Członkowie zarządu – Jakub Tweedale, Jakub Smithies, Jakub Holt, Wilhelm Taylor
Kontrolerzy – Jan Bent, Józef Smith
Członkowie sądu – Jakub Wilkinson, Jerzy Healey, Jan Garside.

Pierwszą kobietą-członkinią spółdzielni roczdelskiej była Eliza Brierly, robotnica tkalni, przyjęta w dniu 16 marca 1846 roku.

---

 

Powyższy tekst to zasadnicza część broszury pt. „Statut, jego objaśnienie oraz lista członków-założycieli Roczdelskiej Spółdzielni Sprawiedliwych Pionierów z r. 1844”, Spólnota Czytelników „Biblioteka dla wszystkich”, Biblioteczka Zespołu Samokształcenia Spółdzielczego – tom 4, Warszawa 1938. Ze zbiorów Remigiusza Okraski.